Osoby mniej zaznajomione z tematem mogą nadal zastanawiać się, czym jest stopa procentowa. Wyjaśnijmy więc, że jest to po prostu koszt kapitału (odsetki) lub, innymi słowy, cena, jaką posiadacz kapitału otrzymuje od pożyczkobiorców za udostępnienie go na określony czas. Co ważne, mówiąc o stopach procentowych można mieć na myśli różne rodzaje cen. Te ustalane przez RPP dotyczą nas wszystkich, podczas gdy np. stopy ustalane przez banki czy firmy pożyczkowe dotyczą klientów korzystających z ich produktów. Instytucje nie mogą jednak ustalać ich na dowolnym poziomie, muszą mieć tutaj na uwadze odsetki ustawowe oraz odsetki maksymalne.
Stopy procentowe a banki
Banki i firmy pożyczkowe pobierają oprocentowanie za pożyczenie środków, ale także prowizję za udzielenie finansowania czy inne opłaty. Dlatego przed zaciągnięciem zobowiązania warto zorientować się, jak obliczyć oprocentowanie (rzeczywiste) danej oferty. Można też po prostu skorzystać z internetowego kalkulatora pożyczkowego, który po wpisaniu kwoty pożyczki, rodzaju rat czy oprocentowania nominalnego, pozwoli sprawdzić RRSO i całkowity koszt zobowiązania.
Jeśli chodzi o stopy ustalane przez RPP, to jak już wspomnieliśmy, organ ten może zdecydować o podniesieniu lub obniżeniu stóp procentowych, co przekłada się na wzrost lub spadek kosztów pożyczek i kredytów. Warto zauważyć, że banki centralne niektórych krajów, chcąc pomóc gospodarce wyjść z recesji spowodowanej pandemią, wprowadziły już ujemne stopy procentowe. Taki stan rzeczy nie może jednak trwać w nieskończoność, a to oznacza, że ryzyko stopy procentowej, a co za tym idzie koszt zadłużenia, będzie rósł z miesiąca na miesiąc.
Bazowa stopa procentowa
W Polsce każda bazowa stopa procentowa ustalana jest przez Radę Polityki Pieniężnej, czyli organ decyzyjny Narodowego Banku Polskiego. Za pomocą tych stóp RPP może kształtować politykę pieniężną, a tym samym wpływać m.in. na poziom inflacji czy aktywność podmiotów gospodarczych. Decyzja o obniżeniu podstawowych stóp procentowych prowadzi do spadku stawki WIBOR (od niej zależy m.in. oprocentowanie kredytów i pożyczek), co oznacza jednocześnie spadek kosztu zadłużenia. Sprzyja to zaciąganiu kredytów przez firmy i gospodarstwa domowe, a także wzrostowi aktywności gospodarczej, ale jednocześnie prowadzi do spadku oprocentowania depozytów czy obligacji.
Gdy RPP podnosi stopy, roczne realne oprocentowanie kredytów i innych zobowiązań rośnie, ale rośnie też atrakcyjność depozytów, które wówczas oferują wyższe oprocentowanie.